กระบวนการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน
โรคเบาหวานเป็นโรคที่ส่งผลต่อสุขภาพทั้งกายและใจของคนไข้ ทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคอื่นๆ ตามมาได้อีก กระบวนการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน จึงต้องอาศัยความร่วมมือทั้งจากตัวคนไข้เอง แพทย์ผู้ดูแล และครอบครัวคนใกล้ชิดด้วย ซึ่งแนวทางการดูแลก็มีตั้งแต่การควบคุมน้ำตาลในเลือดด้วยการใช้ยา การลดภาวะดื้อต่ออินซูลินซึ่งเป็นสาเหตุของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ด้วยการปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และลดน้ำหนัก ไปจนถึงการดูแลสุขภาพด้านอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
มาดูกันว่า กระบวนการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน ที่ครอบคลุมสุขภาพทุกๆ ด้าน ทำได้อย่างไรบ้าง
การควบคุมอาหาร สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
การควบคุมอาหาร เป็นแนวทางที่นอกจากจะช่วยคุมระดับน้ำตาลในเลือดโดยตรงแล้ว ยังช่วยในการลดน้ำหนัก ซึ่งส่งผลดีต่อการลดเบาหวานในระยะยาวด้วย โดยข้อแนะนำสำหรับการควบคุมอาหารในคนไข้เบาหวาน ได้แก่
- ลดการกินคาร์โบไฮเดรต หรืออาหารจำพวกข้าว แป้ง เส้น และน้ำตาล ให้น้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยอาจใช้วิธีหลีกเลี่ยงการกินของหวานระหว่างมื้อ และลดปริมาณข้าว/แป้งลงครึ่งหนึ่งจากที่เคยกินปกติ
- เน้นกินอาหารที่มีโปรตีนและไฟเบอร์สูง เช่น เนื้อสัตว์ อาหารทะเล ไข่ ผักใบเขียว ผลไม้น้ำตาลต่ำ ถั่ว และธัญพืช ซึ่งโปรตีนจะช่วยให้พลังงานที่เพียงพอทดแทนส่วนของคาร์โบไฮเดรต ส่วนไฟเบอร์ก็จะช่วยชะลอการดูดซึมน้ำตาลในลำไส้ได้
- ควรตรวจวัดน้ำตาลในเลือดก่อนกิน และหลังกินอาหารประมาณ 1-2 ชั่วโมง พร้อมจดรายการสิ่งที่กินกับค่าน้ำตาลที่วัดได้ไว้ด้วย เพื่อดูว่าอาหารแต่ละชนิดส่งผลต่อระดับน้ำตาลในเลือดช้า-เร็ว และมาก-น้อยอย่างไรบ้าง
- คนไข้เบาหวานควรจะหลีกเลี่ยงอาหารที่ทำให้น้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้นเร็วเกินไป เช่น ขนมหวาน น้ำหวาน และผลไม้ที่มีน้ำตาลสูงมากๆ
การออกกำลังกาย สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
การออกกำลังกายเป็นประจำ จะช่วยในเรื่องการลดน้ำหนัก ลดไขมันสะสม ลดความเสี่ยงต่อโรคอื่นๆ ที่เป็นภาวะแทรกซ้อน และยังลดการดื้อต่ออินซูลินที่เป็นต้นเหตุของเบาหวานได้อีกด้วย โดยข้อแนะนำในการออกกำลังกายสำหรับคนไข้เบาหวาน ได้แก่
- ออกกำลังให้ได้ 3-4 ครั้ง/สัปดาห์ หรือประมาณ 150 นาที/สัปดาห์ โดยเน้นการออกกำลังแบบคาร์ดิโอระดับเบา-ปานกลาง อย่างการวิ่ง ปั่นจักรยาน สลับกับเวทเทรนนิ่ง เพื่อเพิ่มอัตราการเผาผลาญควบคู่ไปกับการสร้างกล้ามเนื้อ
- คนที่ยังไม่คุ้นชินกับการออกกำลังกาย มีน้ำหนักตัวมาก หรือขยับตัวลำบาก อาจเริ่มจากการเพิ่มการเคลื่อนไหวในชีวิตประจำวัน เช่น เดินให้เยอะขึ้น และขึ้นลงบันไดแทนการใช้ลิฟต์